به بزرگ شدن غیر سرطانی یک و یا هر دو پستان در مردان و پسران، ژنیکوماستی گفته میشود. این وضعیت میتواند در نوزادان تازه متولد شده، در سنین بلوغ و یا در افراد مسن مشاهده شود ولی شایعترین زمان رخداد آن در سنین بلوغ می باشد.
همه ی مردان، مقادیر بسیار کم هورمون جنسی زنانه “استروژن” را تولید میکنند. در صورت تولید زیاد استروژن، بزرگی پستان رخ میدهد و یک و یا هردو پستان بزرگ میشوند که این بزرگی در بیشتر موارد موقتی خواهد بود.
علائم ژنیکوماستی چیست؟
علائم بیماری متنوع میباشد و میتواند از مقداری بافت اضافی اطراف هاله ی نوک سینه تا بزرگ شدن کامل پستان متغیر باشد. علائم میتوانند فقط در یکی و یا هر دو پستان مشاهده شوند. گاهی اوقات باعث حساس شدن بافت و حتی دردناک شدن آن نیز خواهد شد که البته در بسیاری از موارد اینگونه نیست.
علت وقوع ژنیکوماستی چیست؟
ژنیکوماستی میتواند چند دلیل داشته باشد ولی دلیل اصلی ایجاد بیماری، عدم تعادل هورمونی است.
عدم تعادل هورمونی
عدم تعادل بین دو هورمون جنسی تستوسترون و استروژن میتواند دلیلی بر وقوع ژنیکوماستی باشد. استروژن هورمونی است که باعث رشد بافت پستان میشود. همانطور که گفته شد، مردان به صورت طبیعی مقادیری از استروژن را تولید میکنند ولی میزان تستوسترون در آنها بسیار بیشتر است که همین مساله سبب خنثی شدن استروژن و علائم آن خواهد شد.
اگر این تعادل هورمونی به هر دلیلی در بدن از بین برود، میزان استروژن افزایش خواهد یافت و در نتیجه پستانها بزرگتر خواهند شد. در برخی از موارد علت عدم تعادل هورمونی ناشناخته باقی خواهد ماند.
باید توجه داشته باشید که در این مورد بزرگ شدن بافت پستان به دلیل اضافه وزن و یا چربی اضافه نیست و ممکن است در افراد لاغر اندام نیز رخ دهد بنابراین کاهش وزن و یا انجام تمرینات ورزشی تغییری در وضعیت شما ایجاد نخواهد کرد.
نوزادان پسر
بروز ژنیکوماستی در نوزادان پسر تازه متولد شده شایع است چرا که استروژن میتواند از طریق جفت، از مادر به نوزاد منتقل شود. این شرایط موقتی خواهد بود و معمولا بعد از گذشت چند هفته، با افزایش سطح میزان تستوسترون در نوزاد پسر، علائم از بین خواهند رفت و وضعیت به حالت نرمال برخواهد گشت.
سن بلوغ
در طی دوران بلوغ، تغییراتی در سطوح هورمونی در بدن رخ میدهد که در هر فرد متفاوت است. اگر میزان سطوح تستوسترون در بدن پسران کاهش یابد، استروژن قدرت بروز پیدا میکند و در نتیجه بافت پستان بزرگ تر خواهد شد. حدود ۵۰% از پسران در دوران بلوغ با چنین تجربه ای مواجه خواهند شد.
ژنیکوماستی با عامل سن بلوغ با افزایش سن از بین خواهد رفت و بعد از اتمام بلوغ، با افزایش مجدد سطوح تستوسترون برطرف خواهد شد و نیازی به درمان نخواهد داشت.
افزایش سن
با افزایش سن در مردان، میزان کمتری از تستوسترون در بدن تولید میشود. همچنین با افزایش سن، میزان چربی اندوخته ی بدن افزایش می یابد که همین مساله در افزایش سطوح استروژنی تاثیرگذار است. این تغییرات هورمونی میتواند منجر به بروز ژنیکوماستی شود.
سایر علل
در برخی از موارد کمیاب و نادر، بزرگ شدن پستان در مردان میتواند دلایل دیگری داشته باشد که عبارتند از:
- عوارض جانبی داروهای مصرفی، نظیر ضدزخم ها و یا داروهای بیماریهای قلبی
- مصرف برخی از مواد مخدر مانند حشیش
- مصرف بیش از اندازه ی الکل
- نارسایی کیه و یا مشکلات کبدی
- وجود مشکلات در بیضه ها (کیست بیضه و یا وجود عفونت در بیضه)
چه اقداماتی برای درمان ژنیکوماستی لازم است؟
اگر در خصوص بزرگ شدن بافت پستان در خودتان نگران هستید باید به پزشک مراجعه کنید. در صورت تشخیص پزشک مبنی بر درمان، دو راه درمانی پیش رو خواهد بود:
- عمل جراحی برای برداشتن بافت پستان
- تجویز دارو برای متعادل سازی سطوح هورمونی
در بیشتر موارد گزینه ی دوم پیشنهاد میشود و انجام عمل جراحی در مواردی است که هیچ راه دیگری باقی نمانده باشد و دارو درمانی پاسخ مناسبی ایجاد نکرده باشد. بخاطر داشته باشید که همیشه در این موارد باید با پزشک خود مشورت کنید.
منابع:
- انجمن پزشکی بریتانیا (The British Medical Association)
- سازمان سلامت ملی بریتانیای کبیر (www.nhs.uk)
گردآوری و بازگردان به فارسی: عصرعلم.کام
