قبل از اینکه بدانیم تعیین درجه واریکوسل به چه صورت انجام میشود، اجازه دهید تعریفی از بیماری واریکوسل ارائه دهیم.
واریکوسل (Varicocele) واژه‌ای است که به اتساع و پیچ خوردگی غیر طبیعی شبکه وریدی (سیاهرگی) بالای بیضه‌ها در دور طناب اسپرم بر اتلاق میشود. به عبارت دیگر به واریکوز (واریس) سیاهرگ‌های داخل کیسه‌ی بیضه واریکوسل میگوییم.
دلایل ایجاد واریکوسل و میزان شیوع
واریکوسل هنگامی شکل می‌گیرد که دریچه‌های درون سیاهرگ‌هایی که اطراف طناب بیضوی پیچ خورده‌اند، نتوانند جریان خون را به درستی بازگشت دهند.
این مساله باعث میشود تا خون از ناحیه‌ی دریچه‌های لانه کبوتری درون رگ عبور کرده و به عقب باز نگردد. نتیجه این عمل تورم و بزرگتر شدن سیاهرگ‌ها است. مشابه این اتفاق در واریس (به خصوص در پاها) نیز مشاهده میشود.
واریکوسل معمولا به آرامی تشدید شده و وسعت پیدا می‌کند و بیشتر در مردان بین سنین ۱۵ تا ۲۵ سال رخ می‌دهد.
عمدتا عروق بیضه‌ی چپ درگیر میشود. واقعه در افراد مسن‌تر ممکن است به دلیل تومورهای کلیوی، که باعث انسداد جریان خون سیاهرگی میشوند رخ دهد. به طور کلی واریکوسل در سمت چپ کیسه بیضه (وریدهای بیضه ی چپ) بسیار شایع‌تر از سمت راست است.
علائم واریکوسل چیست و چطور تشخیص داده میشود؟
علائم واریکوسل زیاد نیستند و شامل موارد زیر می‌باشند:
- بزرگ شدن و پیچ خوردن وریدها (سیاهرگ‌ها) درون کیسه بیضه
- وجود توده‌ی بدون درد، تورم و برجسته شدن کیسه بیضه
همچنین ممکن است علامت خاصی نیز مشاهده نشود.
نحوه‌ی تعیین درجه واریکسول به چه صورت است؟
برای تعیین درجه واریکوسل باید به نکات زیر دقت کنید. در صورتی که راهنمای زیر نتواند برای تعیین درجه واریکوسل به شما کمک کند باید برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید.
گرید ۱: وریدها هنگام زور زدن قابل لمس می‌باشند.
گرید ۲: وریدها در حالت ایستاده قابل لمس می‌باشند.
گرید ۳: وریدها در حالت ایستاده قابل مشاهده‌اند.
واریکوسل ساب کلینیکال: که با معاینه قابل لمس نیستند ولی با سونوگرافی تشخیص داده میشود.
تست‌های تشخیصی برای تعیین درجه واریکوسل
اگر شما برای این بیماری نزد پزشک مراجعه کنید، پزشک احتیاج دارد تا ناحیه‌ی کشاله ران و بیضه‌ها را معاینه کند.
در ملامسه کیسه بیضه، حالتی شبیه کیسه‌ای پر از کرم لمس میشود که به دلیل تورم و جداتر شدن رگ‌ها ایجاد شده است.
با اینحال اگر در حال دراز کشیده باشید امکان دارد نتوانید چنین حالتی را تشخیص دهید. همچنین بیضه‌ای که در سمت واریکوسل قرار گرفته است کوچکتر از بیضه‌ی دیگر است.
واریکوسل چگونه درمان میشود؟
با استفاده از نگهدارنده‌ها و یا پوشیدن لباس زیر مناسب (شرتی که تنگ نباشد) میتوان تا حدی از درد و ناآرامی کم کرد. در صورتی که با رعایت این شرایط درد کاسته نشود و یا علائم دیگری مشاهده شود باید درمان‌های دیگری را مد نظر قرار داد.
جراحی درمان واریکوسل
به جراحی اصلاح کردن واریکوسل، واریکوسلکتومی (Varicocelectomy) گفته میشود و معمولا فرد در همان روز بعد از جراحی از بیمارستان ترخیص میشود.
عمل واریکوسلکتومی یا جراحی درمانی واریکوسل نیاز به بی حسی دارد و حتی میتوان آن را تحت بیهوشی عمومی انجام داد. اورولوژیست یا جراح، برشی در قسمت تحتانی شکم ایجاد می‌کند و عروق سیاهرگی معیوب را مسدود می‌کند.
با اینکار خون فقط در عروق سالم و طبیعی جریان میابد. بهتر است تا ۲۴ ساعت بعد از جراحی کیسه یخی بر روی ناحیه قرار دهید تا میزان تورم کاهش پیدا کند.
درمان واریکوسل با اشعه X
تکنیک آمبولیزه کردن یا مسدود کردن واریکوسل، روش جایگزین جراحی است. این روش نیز نیاز به استراحت در بیمارستان ندارد و بیمار چند ساعت بعد از عمل، ترخیص میشود. برش ایجاد شده در این روش کوچکتر از روش جراحی است بنابراین بهبودی سریع‌تر حاصل میشود. حفره‌ی کوچکی توسط کاتتر در ناحیه گردن یا کشاله ایجاد میشود و کاتتر (لوله پلاستیکی) را وارد سیاهرگ می‌کنند.
با کمک و راهنمایی اشعه X کاتتر را وارد واریکوسل می‌کنند، سپس حلقه کوچکی از درون کاتتر عبور داده میشود و درون واریکوسل جاسازی میشود.
با اینکار، سیاهرگ‌های معیوب مسدود شده و خون فقط از طریق سیاهرگ‌های سالم منتقل میشود. بعد از اتمام کار به شما توصیه میشود تا از کیسه یخ استفاده کنید و از حمایت کننده‌ی بیضه‌ها استفاده کنید.
پیش آگهی بیماری واریکوسل چیست؟
واریکوسل عموما بدون عوارض است و نیازی به درمان ندارد. در صورت انجام جراحی میزان اسپرم شمارش شده افزایش میابد ولی این بدان معنی نیست که شانس بارور کردن در شما افزایش یافته است. در اکثر موارد، تحلیل بیضه‌ها اصلاح نمیشود مگر اینکه جراحی در مراحل ابتدایی و در دوران نوجوانی انجام شود.
پیچیدگیها و مشکلات واریکوسل
مهم‌ترین مشکلی که بواسطه‌ی واریکوسل ایجاد میشود عقیم شدن است. در صورت اقدام برای درمان، برحسب تعیین درجه واریکوسل و درمان انجام شده ممکن است موارد زیر حادث شوند:
- کوچک شدن بیضه‌ها
- مشاهده‌ی لخته خون
- عفونت
- آسیب به کیسه بیضه و عروق خونی ناحیه
برای جلوگیری از پیشرفت بیماری و تشخیص سریع باید بیضه‌ها را به صورت منظم معاینه کنید (» نحوه انجام معاینه بیضه ها) و در صورتی که بر روی بیضه‌ها توده‌ی متورم و یا غیر طبیعی لمس کردید حتما با پزشک خود مشورت کنید.
